Trọn bộ câu hỏi văn bản ôn tập văn lớp 9 “Nói với con” của tác giả Y Phương cho các bé học sinh của chúng ta đây:
Đề 1. Cho hai câu thơ:
“Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ”
1. Hai câu thơ trên nằm trong bài thơ nào? Của ai? Trình bày hoàn cảnh ra đời của bài thơ?
Hai câu thơ trên nằm trong bài thơ “Nói với con” của Y Phương.
Hoàn cảnh ra đời: Bài thơ ra đời vào năm 1980, khi đời sống tinh thần và vật chất của nhân dân cả nước nói chung, nhân dân các dân tộc thiểu số ở miền núi nói riêng vô cùng khó khăn, thiếu thốn. Từ hiện thực khó khăn ấy, nhà thơ viết bài thơ này để tâm sự với chính mình, động viên mình, đồng thời để nhắc nhở con cái sau này.
2. Chép chính xác 9 câu thơ tiếp để hoàn chỉnh đoạn thơ có chứa hai câu thơ trên. Nêu nội dung của đoạn thơ đó?
Đoạn thơ:
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.
Nội dung của đoạn thơ: Đoạn thơ nói lên cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người. Đó là lời tâm tình ấm áp, là một lời dặn dò đầy tin cậy của người cha dành cho con. Nhà thơ muốn nói với con rằng: Vòng tay yêu thương của cha mẹ, gia đình, nghĩa tình sâu nặng của quê hương là cái nôi nuôi con khôn lớn.
3. Em hiểu “Người đồng mình” là gì? Cách gọi “Người đồng mình” của tác giả có gì sâu sắc?
“Người đồng mình” là người bản mình, người vùng mình, người dân quê mình gần gũi, thân thương.
Cách gọi “Người đồng mình” của tác giả khiến lời thơ trở nên tha thiết, trìu mến. Cách gọi ấy rất đỗi thân thương, đầy tình cảm tha thiết. “Người đồng mình” là những con người đáng yêu, đáng quý.
4. Viết đoạn văn tổng – phân – hợp (10-12 câu) phân tích đoạn thơ trên. Đoạn văn có sử dụng thành phần tình thái.
Khổ thơ đầu trong bài “Nói với con” của Y Phương nói đến cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người. Đầu tiên, Y Phương muốn nói với con cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người chính là tình yêu thương vô bờ bến mà cha mẹ dành cho con – tình gia đình. Bằng những hình ảnh thơ cụ thể, giàu chất thơ kết hợp với những nét độc đáo trong tư duy, cách diễn đạt của người miền núi, tác giả đã tạo ra khung cảnh một gia đình ấm cúng, đầy ắp tiếng cười. Tình cha mẹ – con cái thiêng liêng, sâu kín đó là mối dây ràng buộc, gắn kết gia đình bền chặt đã hình thành từ những giây phút hạnh phúc bình dị. Cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người không chỉ là gia đình mà còn là quê hương, là thiên nhiên tươi đẹp thấm đượm nghĩa tình. Quê hương hiện ra qua hình ảnh người đồng mình, cách gọi thật tha thiết, trìu mến gợi sự gần gũi, thân thương. “Người đồng mình” đáng yêu bởi cốt cách tài hoa, tinh thần vui sống. Quê hương ấy chính là cái nôi để đưa con vào cuộc sống êm đềm. Mạch thơ có sự đan xen, mở rộng từ tình cảm gia đình mà nói tới quê hương, đoạn thơ vừa là lời tâm tình ấm áp, vừa là lời dặn dò đầy tin cậy của người cha trao gửi cho con. Bằng những hình ảnh thơ đẹp, giản dị với cách nói cụ thể, sinh động mà gần gũi, người cha muốn nói: vòng tay yêu thương của cha mẹ, gia đình, nghĩa tình sâu nặng của quê hương chính là cội nguồn sinh dưỡng của con.
5. Kể tên một tác phẩm trong chương trình ngữ văn 9 viết về tình cha con?
Bài “Chiếc lược ngà: của Nguyễn Quang Sáng.
Đề 2. Trong bài “Nói với con”, Y Phương viết:
“Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc”
1. Nêu chủ đề và mạch cảm xúc của bài thơ?
Chủ đề: Tình cảm gia đình – quê hương.
Mạch cảm xúc:
Mở đầu là lời người cha nói với con về cội nguồn sinh dưỡng: Con lớn lên trong tình yêu thương, sự nâng đỡ của cha mẹ, trong cuộc sống lao động nên thơ của quê hương. Sau đó nhà thơ nói lên đức tính tốt đẹp của người đồng mình, người cha bộc lộ lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ về truyền thống cao đẹp của quê hương và mong ước con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy.
2. Vì sao ở phần đầu tác giả dùng từ “yêu” (Người đồng mình yêu lắm con ơi) nhưng sang khổ thơ này lại dùng từ “thương” (Người đồng mình thương lắm con ơi)?
Nếu ở trên “yêu lắm con ơi” – yêu cuộc sống bình dị vui tươi, yêu bản làng thơ mộng, yêu những tấm lòng chân thật nghĩa tình, thì đến đây người cha nói “thương lắm con ơi”. Bởi sau từ “thương” đó là những nỗi vât vả, gian khó của con người quê hương. Người cha biểu lộ tình cảm yêu thương chân thành về những gian truân, thử thách cùng ý chí mà người đồng mình đã trải qua.
3. Xác định thành ngữ trong khổ thơ trên. Em hiểu ý nghĩa của thành ngữ đó như thế nào?
Thành ngữ được sử dụng là: “Lên thác xuống ghềnh”.
Ý nghĩa của thành ngữ: Đó là nỗi vất vả, lam lũ, những khó khăn mà con người nơi đây phải trải qua.
Đề 3. Cho câu thơ:
Người đồng mình thô sơ da thịt
1. Chép lại chính xác 3 câu thơ tiếp theo?
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
2. Hình ảnh “người đồng mình thô sơ da thịt” và “người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương” cho thấy một cách diễn đạt như thế nào? Phân tích hai hình ảnh thơ đó?
Cách diễn đạt này đậm ngôn ngữ dân tộc, độc đáo mà vẫn chứa đựng ý vị sâu xa. Cách diễn đạt ấy đã tạo ra nét riêng biệt, độc đáo. Hình ảnh “Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương” vừa mang tính tả thực – chỉ truyền thống làm nhà kê đá cho cao của người miền núi, vừa mang ý nghĩa ẩn dụ sâu sắc. Người đồng mình sử dụng chính bàn tay, khối óc, sức lao động của mình để làm đẹp cho quê hương.
Còn quê hương là điểm tựa vững chắc về tinh thần, phong tục tập quán nâng đỡ những con người có ý chí và niềm tin.
3. Viết đoạn văn diễn dịch để phân tích khổ thơ trên?
Qua bốn câu thơ ngắn gọn, với cách diễn đạt mộc mạc, nhà thơ Y Phương đã khiến người đọc cảm nhận sâu sắc lời tâm sự tha thiết về dân tộc mình. Người đồng mình mặc dù “thô sơ da thịt” – mộc mạc, giản dị, chất phác nhưng “chẳng nhỏ bé”, học có ý chí lớn lao, cốt cách và niềm tin vững chắc. Sự tương phản này đã tôn lên tầm vóc của người đồng mình. Học mộc mạc nhưng giàu ý chí. Họ có thể thô sơ da thịt nhưng không hề nhỏ bé về tâm hồn, về mong ước xây dựng quê hương. Hình ảnh “Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương” vừa mang tính tả thực – chỉ truyền thống làm nhà kê đá cho cao của người miền núi, vừa mang ý nghĩa ẩn dụ sâu sắc. Người đồng mình sử dụng chính bàn tay, khối óc, sức lao động của mình để làm đẹp cho quê hương. Còn quê hương là điểm tựa vững chắc về tinh thần, phong tục tập quán nâng đỡ những con người có ý chí và niềm tin. Câu thơ đã khái quát tinh thần tự tôn dân tộc, về ý thức bảo vệ nguồn cội, bảo tồn những truyền thống quê hương tốt đẹp của người đồng mình.
Trên đây là trọn bộ câu hỏi ôn tập văn 9 “Nói với con” của tác giả Y Phương mà Novateen đã soạn riêng dành tặng quý phụ huynh có con chuẩn bị thi vào 10 và các em học sinh cuối cấp 2. Chúc các em ôn thi thật hiệu quả và thành công nhé!