Ánh trăng là một trong những thi phẩm thành công của Nguyễn Duy ở giai đoạn sau 1975. Bài thơ là lời tự nhắc nhở thấm thía về thái độ, tình cảm đối với quá khứ, gian lao, nghĩa tình; với thiên nhiên, đất nước. Thông điệp quý giá mà “Ánh trăng” mang đến chính là lời tự ngẫm về đạo lý ân tình thủy chung, uống nước nhớ nguồn của dân tộc. Người lính bước ra từ chiến tranh, trở lại cuộc sống trong cảnh hòa bình với những tiện nghi hiện đại. Thế nhưng, chính điều đó khiến con người vô tình đánh mất quá khứ, nghĩa tình để rồi lại ân hận, ăn năn, tự trách.
Bài tập sau đây sẽ giúp các con phân tích sâu giá trị triết lý, tư tưởng được gửi gắm trong bài “Ánh trăng” qua hai khổ thơ cuối cùng. Các con hãy làm cẩn thận; cảm nhận bài thơ bằng trái tim và những trải nghiệm cuộc sống nhé! Chúc các con ôn tập thật tốt!
PHIẾU BÀI TẬP
Đề bài
Cho câu thơ sau: “Ngửa mặt lên nhìn mặt…”
Câu 1. Hoàn thành hai khổ thơ liên tiếp bắt đầu từ câu thơ trên.
Câu 2. Hai khổ thơ vừa chép thuộc bài thơ nào? Tác giả của bài thơ là ai?
Câu 3. Câu “Ngửa mặt lên nhìn mặt” có hai từ “mặt”. Em hãy giải thích hai từ đó và cho biết từ nào được dùng với nghĩa gốc, từ nào được dùng với nghĩa chuyển?
Câu 4. Viết đoạn văn diễn dịch (khoảng 15 câu) trình bày cảm nhận của em về hình tượng trăng. Và đoạn văn có sử dụng khởi ngữ (chú ý gạch chân dưới khởi ngữ đó).
Hướng dẫn làm bài
Câu 1. HS tự trả lời. Lưu ý đặc điểm không viết hoa đầu dòng, không có dấu câu của bài “Ánh trăng”.
Câu 2. HS tự trả lời
Câu 3.
– Mặt trong “ngửa mặt”: chỉ khuôn mặt con người. Từ này mang nghĩa gốc.
– Mặt trong “nhìn mặt”: chỉ vầng trăng. Từ này mang nghĩa chuyển – chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ hình thức.
– “Ngửa mặt lên nhìn mặt” là trạng thái đối diện trực tiếp của con người với vầng trăng. Đây là cuộc đối mặt giữa 2 người bạn tri kỉ nhưng đã rơi vào lãng quên.
Câu 4.
Hai khổ thơ cuối “Ánh trăng” của Nguyễn Duy khắc họa thành công hình tượng trăng mang tính chất đa nghĩa. Khi mọi tiện nghi tạm thời biến mất, vầng trăng – người bạn tri kỉ năm nào lại xuất hiện trước mắt người lính. Tình huống bất ngờ “Ngửa mặt lên nhìn mặt” tái hiện cuộc đối mặt trực tiếp, “trần trụi” giữa hai người bạn từng gắn bó: người và trăng. Cửa sổ mở, vầng trăng hiện ra cũng là lúc quá khứ dội về trong tâm trí con người. Điệp từ “như là” kết hợp với biện pháp liệt kê: đồng, bê, sông, rừng đã tua lại thước phim của quá khứ. Nó vẽ ra kỉ niệm thời thơ ấu và lúc chiến tranh gian khổ. Miền ký ức này đẹp đẽ, đáng nhớ biết bao. Thế nhưng, chính con người lại lãng quên điều mà tưởng chừng “không bao giờ quên”. Để khi tìm lại được phần quý giá, họ phải tự suy ngẫm, hối hận.
Câu thơ “Trăng cứ tròn vành vạnh” thể hiên sự thủy chung, trước sau như một của vầng trăng. Trước lỗi lầm của con người, trăng chỉ “im phăng phắc”. Cái im đó là biểu hiện của sự thất vọng, cũng là sự tha thứ, bao dung. Hai vế đối lập được hình thành, tồn tại song song: trăng tròn vành vạnh – người vô tình; im phăng phắc – giật mình. Xây dựng kết cấu này, Nguyễn Duy làm nổi bật sự đối lập giữa những giá trị bất biến, vĩnh cửu với thói bạc bẽo, vô tình. Cái “giật mình” cuối bài là cái giật mình của “ta”. Tác giả muốn nhắc nhở mình và mọi người – đã trót vô tình quên đi ánh trăng – giá trị thực của cuộc sống.
Học Văn tại Novateen
Phiếu bài tập trên là những nhiệm vụ nhỏ mà Novateen thường xuyên cho học sinh thực hiện. Từ đó học sinh sẽ nắm bắt, vận dụng kiến thức để hoàn thành bài thi. Để con có thể tiếp cận với nhiều bài học sâu rộng, đa dạng hơn, phụ huynh hãy đưa con đến học tại Novateen. Novateen có đội ngũ giáo viên với trình độ cao, giàu kinh nghiệm giảng dạy, nhiệt huyết, yêu nghề. Các thầy cô giáo sẽ khơi dậy niềm yêu thích với môn học, từ đó, học sinh sẽ cảm thụ môn Văn tốt hơn. Và chắc chắn rằng, các con sẽ học giỏi môn Ngữ Văn 9.
Tại Novateen, học sinh sẽ được làm bài kiểm tra đánh giá năng lực thường xuyên. Từ đó giáo viên sẽ điều chỉnh phương pháp dạy kịp thời. Và các con sẽ nắm chắc kiến thức cơ bản cùng mở rộng kiến thức nâng cao.
Để tìm hiểu thêm, hãy liên hệ ngay hotline: 098.442.3335. Hoặc phụ huynh ĐĂNG KÍ HỌC THỬ tại Novateen trước khi quyết định cho con học.