Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là một dạng đề phổ biến của nghị luận văn học, sử dụng thao tác phân tích, bình giảng để làm rõ những cái hay, đặc sắc về nội dung và nghệ thuật về bài thơ hay đoạn thơ đó.
- Các dạng đề của nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
– Dạng đề truyền thống: phân tích cảm thụ về một bài thơ, đoạn thơ, hình tượng thơ, vấn đề nội dung, nghệ thuật trong bài thơ, đoạn thơ.
– Dạng đề mới
+ Cảm thụ trong thế đối sánh
+ Bình luận nhận định – ý kiến (bổ sung hoặc đối lập nhau)
+ Kết hợp Nghị luận văn học và Nghị luận xã hội.
2. Các bước tiến hành
a. Tìm hiểu đề
– Đọc kỹ đề, xác định nội dung nghị luận trong đoạn thơ, bài thơ.
– Thao tác lập luận.
– Phạm vi dẫn chứng
b. Tìm ý
– Tìm ý bằng cách lập câu hỏi
– Tìm ý bằng cách đi sâu vào những hình ảnh, từ ngữ, tầng nghĩa của tác phẩm,..
c. Cách làm đề nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ
– Mở bài:
+ Giới thiệu khái quát về tác giả, bài thơ, đoạn thơ.
+ Dẫn bài thơ, đoạn thơ vào.
– Thân bài
+ Làm rõ nội dung tư tưởng, nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ
+ Có hai cách phân tích
- Một là phân tích cắt ngang, chia thành nhiều đoạn nhỏ để phân tích (lần lượt xem xét, cắt nghĩa và đánh giá từng câu, từng đoạn,…)
- Hai là phân tích theo lối bổ dọc (phân tích theo từng ý, xác định nội dung cảm xúc được biểu hiện, cách biểu hiện những nội dung đó)
+ Bình luận về vị trí đoạn thơ, bài thơ: Chọn được những câu thơ, ý thơ, hình ảnh thơ đặc sắc nhất để bình giá làm sáng tỏ ý kiến.
– Kết bài
Đánh giá vai trò ý nghĩa của đoạn thơ, bài thơ trong việc thể hiện nội dung tư tưởng, phong cách nghệ thuật của bài thơ.